NL/Documentation/How Tos/Calc: Datum- & tijdfuncties

From Apache OpenOffice Wiki
Jump to: navigation, search

Lijst van Datum- & tijdfuncties in Calc

VANDAAG geeft de datum van vandaag terug.
NU geeft de huidige datum en tijd terug.
JAAR geeft het jaar van een opgegeven datum terug.
MAAND geeft de maand van een opgegeven datum terug.
DAG geeft de dag van een opgegeven datum terug.
WEEKDAG geeft de dag van de week terug voor een opgegeven datum.
UUR geeft het uur van een opgegeven tijd terug.
MINUUT geeft de minuten van een opgegeven tijd terug.
SECONDE geeft de seconden van een opgegeven tijd terug.
DATUM geeft de datum terug, na opgeven van het jaar, maand en dag vande maand.
DATUMWAARDE geeft een serieel getal voor datum-tijd terug vanuit een datum als tekst.
TIJD geeft de tijd terug, na het opgeven van uren, minuten en seconden.
TIJDWAARDE geeft een serieel getal voor datum-tijd terug vanuit een tijd als tekst.
LAATSTE.DAG geeft de laatste dag van een maand terug.
ZELFDE.DAG geeft een datum terug die een aantal maanden verder ligt.
WERKDAG geeft een dag terug die een opgegeven aantal werkdagen verder ligt.
NETTO.WERKDAGEN geeft het aantal werkdagen terug tussen twee datums.
DAGEN geeft het aantal dagen terug tussen twee datums.
DAGEN360 geeft het aantal dagen terug tussen twee datums, met behulp van een jaar van 360 dagen.
DAGENINMAAND geeft het aantal dagen terug in de maand van de datum die is opgegeven.
DAGENINJAAR geeft het aantal dagen terug in het jaar van de datum die is opgegeven.
WEKEN geeft het aantal weken tussen twee datums terug.
WEKENINJAAR geeft het aantal weken terug in het jaar van de opgegeven datum.
WEEKNUMMER geeft het ISO-weeknummer van een opgegeven datum terug.
WEEKNUMMER_ADD geeft het ISO-weeknummer van een opgegeven datum terug
MAANDEN geeft het aantal maanden terug tussen twee datums.
JAREN geeft het aantal jaren terug tussen twee datums.
ISSCHRIKKELJAAR test of een datum in een schrikkeljaar ligt.
EERSTEPAASDAG geeft de datum terug van Eerste Paasdag in een opgegeven jaar.
JAAR.DEEL geeft het aantal jaren terug, inclusief het fractie-gedeelte, tussen twee datums.


Overzicht van datums en tijden

In Calc worden datums en tijden weergegeven als getallen. Het getal 39441 kan bijvoorbeeld de datum 25 december 2007 weergeven. We kunnen 39441 in een cel invoeren, en dan (door Opmaak → Cellen… te selecteren) een datumopmaak kiezen om het getal als een datum weer te geven.


Hoewel een getal dat een datum of tijd weergeeft er hetzelfde uitziet als elk ander getal (behalve dat we er voor kiezen om het weer te geven als een datum of tijd) kan het helpen om de term 'serieel getal voor datum-tijd' te gebruiken. Het serieel getal voor datum-tijd is eenvoudigweg het aantal dagen dat zijn verstreken sinds een vastgestelde startdatum. De standaard (normale) startdatum is 30 december 1899; kies Extra → Opties → OpenOffice Calc → Berekenen om deze te wijzigen naar 1 januari 1904 voor Apple-software, of 1 januari 1900 voor oude StarCalc 1.0 software indien noodzakelijk.

Tijden worden weergegeven als een fractie van een dag - 0,5 is bijvoorbeeld een halve dag, of 12 uur, of 12 uur 's middags; 0,25 is een kwart van een dag, of 6 uur 's morgens. Dus 39441,25 geeft 6 uur 's morgens op 25 december 2007 weer.

Het zou bijzonder onhandig zijn als, om een datum in een cel in te voeren, we het serieel getal voor datum-tijd zouden moeten berekenen, het invoeren en dan de weergave-opmaak moeten wijzigen. Daarom probeert Calc dit voor ons te doen: als wij 25dec07 invoeren, herkent Calc dat dat een datum is, converteert het naar het serieel getal voor datum-tijd, en stelt de opmaak in om weer te geven als datum. Calc herkent een breed scala aan mogelijke datuminvoer - bijvoorbeeld 25-dec-07, 25 december 2007, dec 25 07, en 25-12-07 of 12-25-07 (deze laatste twee zijn afhankelijk van het datumsysteem dat u gebruikt - of dagen of maanden als eerste worden geschreven).

Als we alleen de twee cijfers van het jaar invoeren (bijvoorbeeld 07 in plaats van 2007) dient Calc te weten of we daarmee 2007 of 1907 bedoelen. In Extra → Opties → OpenOffice → Algemeen kunt u het bereik van jaren instellen waarvoor Calc de opgegeven 2 cijfers als jaren zal herkennen.

Sommige van Calc's datum- en tijdfuncties geven een 'datum' of een 'tijd' terug ( bijvoorbeeld VANDAAG() ). Dit is eenvoudigweg het serieel getal voor datum-tijd, maar als de cel niet opgemaakt is, zal Calc de datum of tijd weergeven in plaats van een getalopmaak.

De beschrijvingen van de Calc-functies in deze helppagina's gebruiken de internationale standaard ISO-datumopmaak voor eenduidigheid, omdat dit niet afhankelijk is van de locale; 23 mei 2009 zal bijvoorbeeld worden weergegeven als 2009-05-23.

Tips en trucs

Alle belangrijke werkbladen (inclusief Calc) behandelen datums en tijden op een soortgelijke manier, vanwege historische redenen, maar het kan een beetje vreemd zijn. Hier zijn een aantal handige voorbeelden:


De datum, twee weken vanaf nu

VANDAAG()+14. Tel er eenvoudigweg 14 dagen bij op, en maak de cel op als een datum om die juist weer te geven.

Hoeveel dagen tussen twee datums

DAGEN("23Jan08"; "9Jan08") geeft 14 terug, het aantal dagen - u kunt echter ook heel simpel twee datums van elkaar aftrekken; als bijvoorbeeld cel A1 23Jan08 bevat en cel A2 bevat 9Jan08, geeft A1-A2 ook 14 terug.
Gebruik NETTO.WERKDAGEN als u het aantal werkdagen wilt weten, bijvoorbeeld: NETTO.WERKDAGEN(A2; A1) geeft 11 terug, het aantal hele werkdagen (inclusief zowel de begin- als einddag maar exclusief weekenden). NETTO.WERKDAGEN kan ook rekening houden met andere dagen die geen werkdag zijn.

Een kolom met datums met een week er tussen

Maak de kolom op om datums weer te geven als u dat liever wilt. Voer de eerste datum boven in de kolom in (laten we zeggen dat dat cel A2 is). Voer in cel A5 =A2+7. Kopieer A3 en plak dat naar beneden voor de rest van de kolom.

Een kolom die de 15e dag van opeenvolgende maanden weergeeft

Maak de kolom op om datums weer te geven als u dat liever wilt. Voer de eerste datum boven in de kolom in (laten we zeggen: cel A2). Voer in cel A3 in =ZELFDE.DAG(A2; 1). Kopieer A3 en plak dat naar beneden voor de rest van de kolom.

Een kolom die de 15e dag van maanden weergeeft, per kwartaal (bijv. 15 jan, 15 apr, 15 jul, 15 okt)

Maak de kolom op om datums weer te geven als u dat liever wilt. Voer de eerste datum boven in de kolom in (laten we zeggen: cel A2). Voer in cel A3 in =ZELFDE.DAG(A2; 3). Kopieer A3 en plak dat naar beneden voor de rest van de kolom.

Een kolom die de laatste dag van opeenvolgende maanden weergeeft

Maak de kolom op om datums weer te geven als u dat liever wilt. Voer de eerste datum boven in de kolom in (laten we zeggen: cel A2). Voer in cel A3 in =LAATSTE.DAG(A2; 1). Kopieer A3 en plak dat naar beneden voor de rest van de kolom.

De laatste werkdag van de maand

WERKDAG(LAATSTE.DAG(A1;0)+1;-1) vindt de datum van de laatste dag van de week (maandag-vrijdag), waarbij cel A1 de maand bevat of een datum in die maand. Zie WERKDAG() om te zien hoe u zoekt naar feestdagen andere dagen waarop niet gewerkt wordt.

Uren en minuten bij elkaar optellen (meer dan 24 uur)

Selecteer de cellen om bij elkaar op te tellen; kies in het menu: Opmaak → Cellen…; Categorie = Gebruikergedefinieerd; Opmaakcode = [HH]:MM. U kunt nu uren en minuten invoeren, bijvoorbeeld 15:15, 25:30. Optellen geeft dan 40:45, juist weergegeven.

Minuten en seconden bij elkaar optellen (meer dan 60 minuten)

Gebruik het voorbeeld hierboven voor uren en minuten, maar beeld u in dat u minuten en seconden invoert, in plaats van uren en minuten. Dus, invoeren van 15:15 betekent 15 minuten 15 seconden.

Jaren vóór 1925

Gevorderd onderwerp:
Gregoriaanse en Juliaanse kalenders
Het kalendersysteem dat we heden ten dage gebruiken is genaamd de Gregoriaanse kalender. Elk schrikkeljaar heeft de maand februari 29 dagen in plaats van 28. We denken vaak dat schrikkeljaren elke vier jaar voorkomen (hetgeen prima werkt voor huidige datums), maar in feite waren, met onze Gregoriaanse kalender, de jaren 1800, 1900, 2100, 2200 ... geen schrikkeljaren; een schrikkeljaar komt voor als het jaartal deelbaar is door 4 en ook niet deelbaar door 100, of als het deelbaar is door 400. Dit is eenvoudigweg een conventie die probeert rekening te houden met de tijd die nodig is voor de aarde om rond de zon te gaan.
De Gregoriaanse kalender werd in verschillende landen op verschillende tijden geadopteerd. In Italië en Spanje werd de dag na 4 oktober 1582 15 oktober 1582. In Groot-Brittannië werd de wijziging gemaakt in 1752. De USA wijzigde tussen 1582 en 1867 (verschillende gebieden op verschillende tijden). De laatste landen (bijvoorbeeld Griekenland) wijzigden als laatsten in de 1920's.
Calc rekent alle datums terug naar 15 oktober 1582 met behulp van de Gregoriaanse kalender. De dag daarvoor is 4 oktober 1582 en Calc gebruikt de Juliaanse kalender voor datums daarvoor.
In de Juliaanse kalender die wordt gebruikt vóór 4 oktober 1582, komen schrikkeljaren voor als het jaartal deelbaar is door 4 - dat is elke 4 jaren; 1500 is bijvoorbeeld een schrikkeljaar.
Hoewel Calc-functies niet zouden moeten worden gebruikt met datums vóór 15 oktober 1582 - DAG("1582-10-04") geeft bijvoorbeeld 14 terug in plaats van 4.
Duidelijk is dat enige aandacht is vereist bij het interpreteren van vroege datums, zelfs met datums zo recent als 1924, om te verzekeren dat de datums relevant zijn ten opzichte van het land of de situatie.
Zeer vroege datums, bijvoorbeeld 8 v.Chr. en daarvoor, zouden nooit moeten worden gebruikt, omdat de kalendersystemen toen onzeker waren.
De externe webpagina Frequently Asked Questions about Calendars heeft meer informatie.
Overdraagbaarheid
Excel stelt dat de eerste datum in zijn datumsysteem 1 januari 1900 is of 2 januari 1904 (afhankelijk van de instellingen); eerdere datums zijn niet geldig.
Er zijn geen bekende problemen met Excel - het berekent het jaar 1900 als een schrikkeljaar, om historische redenen (kennelijk in verband met compatibiliteit met een eerder werkblad), terwijl in de Gregoriaanse kalender 1900 geen schrikkeljaar is. Dit beïnvloedt slechts de maanden januari en februari in 1900, omdat het datumsysteem van Excel daarvoor niet geldig is. Latere jaren zoals 2100, 2200 worden juist berekend.
Calc identificeert juist dat 1900 geen schrikkeljaar is, en Calc's datumsysteem is geldig vóór die datum, zoals hierboven beschreven.

Financiële datumsystemen

Gevorderd onderwerp:
In the dagen vóór de computers breed verspreid raakten, werden verschillende systemen gebruikt om het handmatig berekenen van datums eenvoudiger te maken. Sommige hiervan worden nog steeds gebruikt, en zijn beschikbaar in Calc, met name in Financiële functies. Dit maakt echter het leven er momenteel een beetje zwaarder van.


Dagen tussen twee datums; dagen in een jaar


Eén probleem hier is om het aantal dagen te bepalen tussen twee opgegeven datums, datum1 en datum2 (datum2 na datum1), respectievelijk dag1, maand1, jaar1 en dag2, maand2, jaar2, overeenkomstig een berekeningsgrondslag als volgt:
0: - US-methode (NASD), 12 maanden van 30 dagen van elk (30US/360)
NASD was de voorganger van FINRA (beide zijn in instituten in de US). Het systeem is:
1. Als zowel datum1 als datum2 beide de laatste dag van februari zijn, wijzigt dag2 naar 30.
2. Als dag1 31 is of datum1 de laatste dag in februari, wordt dag1 gewijzigd naar 30.
3. Als dag1 nu 30 is en dag2 is 31, wordt dag2 gewijzigd naar 30.
Elke maand wordt nu geacht 30 dagen te hebben, en het resultaat wordt berekend.
Helaas implementeert Excel dit systeem verkeerd - het laat stap 1 weg. Om redenen van compatibiliteit geeft Calc nu hetzelfde resultaat als Excel.
Merk op dat onder dit systeem het (aantal dagen tussen datum1 en datum2) niet noodzakelijkerwijze hetzelfde is als -1 * (aantal dagen tussen datum2 en datum1).
1: - Echte aantal dagen in maanden, exacte aantal dagen in jaar
Dit systeem is eenvoudigweg de normale kalender; 28 dagen in februari of 29 dagen in een schrikkeljaar. Het resultaat is DAGEN(datum2; datum1). Het aantal dagen in een jaar is 365, 366 of daar tussenin (wordt geadviseerd).
2: - Echte aantal dagen in maand, jaar heeft 360 dagen
Het aantal dagen tussen twee dagen wordt berekend zoals voor basis 1. Hele jaren worden geteld als elk 360 dagen. Bijvoorbeeld: het aantal dagen tussen 01-01-2008 en 01-01-2009 is 366 (een schrikkeljaar); het jaar tussen deze twee datums heeft 360 dagen.
3: - Echte aantal dagen in maand, jaar heeft 365 dagen
Het aantal dagen tussen twee dagen wordt berekend zoals voor basis 1. Hele jaren worden geteld als elk 365 dagen. Bijvoorbeeld: het aantal dagen tussen 01-01-2008 en 01-01-2009 is 366 (een schrikkeljaar); het jaar tussen deze twee datums heeft 365 dagen.
4: - Europese methode, 12 maanden van 30 dagen elk (30E/360)
Als noch dag1 als dag2 31 zijn, wordt het gewijzigd naar 30. Elke maand wordt nu geacht 30 dagen te hebben, en het resultaat wordt berekend.
Andere financiële datumsystemen worden ook gebruikt, maar zijn niet geïmplementeerd in Excel of Calc.


Hele maanden vóór of na een opgegeven datum


Een ander probleem is om een datum te bepalen die een geheel aantal maanden of jaren vóór of na een opgegeven datum is gelegen. Dat is bijvoorbeeld van belang in de functie COUP.DAGEN.BB.
De regel schijnt te zijn dat als de originele datum de laatste dag van de maand is, dan is de nieuwe datum ook de laatste dag van de maand; anders wordt dezelfde dag van de maand gebruikt (of die welke het dichtste bij is, indien mogelijk). Dus:
6 maanden vóór 15-09-2008 is 15-03-2008
6 maanden vóór 31-08-2008 is 29-02-2008 (schrikkeljaar)
6 maanden vóór 29-02-2008 is 31-08-2007
6 maanden vóór 29-08-2007 is 28-02-2007 (geen schrikkeljaar)
1 jaar vóór 28-02-2009 is 29-02-2008

Zie ook

Personal tools